W znakomitej większości, urządzenia chłodnicze działają w oparciu o wymianę ciepła. Wymienniki ciepła montowane są w wielu rodzajach urządzeń, nie tylko tych z zakresu chłodnictwa. Wymienniki mogą mieć bardzo różną budowę, stąd też szerokie możliwości ich zastosowania.
Z wymiennikami ciepła możemy się spotkać na przykład w systemach wentylacyjnych. Wentylator pozwala na wymianę powietrza, doprowadzając do pomieszczeń strumień powietrza chłodnego i zabierając to już ogrzane. System wentylacyjny jest dużo lepszym rozwiązaniem niż instalacja klimatyzacyjna z kilku powodów.
Przede wszystkim, dzięki temu, że wentylatory posiadają wymienniki ciepła, które umożliwiają jego odzysk. Po drugie, wentylacja w przeciwieństwie do klimatyzacji, pozwala na tłoczenie świeżego, pozbawionego zanieczyszczeń powietrza, podczas gdy klimatyzacja przez cały czas przetwarza to samo powietrze, krążące w pomieszczeniu.
Wentylacja jest systemem, który nie wpływa negatywnie na zdrowie człowieka, wypuszczane powietrze nie zanieczyszcza też środowiska. Systemy wentylacyjne, jak i klimatyzacyjne, działają w wielu pomieszczeniach, chętnie wykorzystywane są miedzy innymi do tłoczenia świeżego, chłodniejszego powietrza na przykład do kopalń.
Wentylacja to jednak nie jedyny system wykorzystujący wymienniki ciepła. Są one podstawą wielu innych urządzeń chłodniczych. Jak działa taki wymiennik?
Aby możliwe było działanie wymiennika ciepła, potrzebna jest określona substancja, posiadająca właściwości termodynamiczne. Takie substancje fachowo nazywane są bądź to czynnikami pośrednimi, czynnikami chłodniczymi, bądź też medium chłodzącym.
W różnych urządzeniach chłodniczych, różne są wykorzystywane czynniki. W chłodnicach na przykład medium chłodzącym jest woda bądź glikol. Chłodnice nie potrzebują bowiem bardziej zaawansowanych substancji chłodzących. Jako urządzenia chłodnicze, chłodnice są niezbędne, aby zapobiegać zatarciom silników spalinowych.
Czynnik chłodniczy (na przykład freon, glikol, woda, amoniak bądź dwutlenek węgla) krąży w obiegu zamkniętym urządzenia chłodniczego, pobierając ciepło odebrane z otoczenia (powietrza, wody, pracującego silnika). Następnie kierowany jest do wymiennika ciepła umieszczonego w zbiorniku. Woda w zbiorniku, ogrzewa się, odbierając ciepło niesione przez czynnik chłodniczy.
Odzyskiwanie ciepła dzięki wymiennikowi jest jednym ze skutecznych sposobów na obniżanie kosztów zużycia energii i wody. Jest to także dobry sposób na wprowadzenie ekologicznych rozwiązań. Mniejsze zużycie energii ogranicza zanieczyszczenia środowiska, które powstają w przypadku uwalniania się rozmaitych substancji jako efektów ubocznych wielu procesów produkcyjnych.
Wymienniki ciepła montowane są zarówno w agregatach chłodniczych, jak i w spożywczych oraz przemysłowych chłodziarkach oraz zamrażarkach. Wszystkie te urządzenia chłodnicze obecnie są produkowane z wykorzystaniem osiągnięć automatyki.
Automatyka pozwala sterować nie tylko załączaniem i wyłączaniem się urządzeń, lecz także pozwala wprowadzać na halach produkcyjnych ekologiczne rozwiązania. Dzięki temu, przedsiębiorcy mogą w pełni realizować dyrektywy unijne.
Jak już zostało wcześniej wspomniane, wymienniki ciepła nie są wykorzystywane tylko w chłodnictwie. Mogą znaleźć zastosowanie również w ogrzewnictwie. Jeśli chłodzą płyn roboczy - mówimy o chłodnicach, jeśli ogrzewają - mówimy o nagrzewnicach. Oba rodzaje mają liczne zastosowania.